اصل هستی بماهو هستی . . .
استاد ابراهیمی دینانی :
هستی بداهت حضوری دارد چون خود را قبل از هر چیز می یابیم حتی قبل از هر تصوری.بداهت در مفهوم یعنی اینکه آن مفهوم بسیط باشد در مقابل مرکب و روشن در ذهن باشد و مبتنی بر فهم دیگری نباشد.
حال این سوال مطرح می شود که تصور کردن هر کدام از طرفین در تصدیق بدیهی ، از بداهتش نمی کاهد؟
پاسخ این است که خیر چون کسی که تصوری از طرفین نداشته باشد اصلا حکم نمی کند که اگر هم حکم کند کار بیهوده ای است . به قول خواجه طوسی (الوجود اعرف من کل تصور ومتصور ) در تصورات بدیهی قبل از هر تصوری باید تصوری از هستی داشته باشید .
آیا اصل هستی را میتوان تصور کرد؟ خیر نمی توان تصور کرد هر انسانی بالبداهه تصوری از هستی دارد ولی این تصور خیلی کوتاه وپایین است .هستی خیلی بزرگ است ،ظرفی نیست که هستی را دربر بگیرد هستی همه چیز را در ظرف خود دارد .
"کلما میّزتموها باوهامکم فی ادقّ معانیها فهو مخلوق مثلکم ،مردود الیکم"
هر آنچه را که شما به تصور درآورید در دقیق ترین معانیشان آن مخلوق ذهن شماست وهستی نیست وبه خودتان بازگردانده می شود .
درک هستی از طریق تصور نیست بلکه از طریق شهود وحضور است
به قول مولوی :
هر چه پیش تو غیر آن، ره نیست/ غایت فکر توست الله نیست
شما اگر بخواهید حضور را به تصور درآورید دیگر آن حضور نیست بلکه حصول است . حضور را نمی شود تصور کرد بلکه باید به آن تنبه پیدا کرد این واژه «تنبه » بسیار مهم است
مثالی را شیخ الرئیس ابوعلی سینا در این باب بیان می دارند وآن مثال انسان معلق است شما تصور کنید که یک انسانی باشد که روی هوای طلق باشد وروی زمین نباشد در حالی که انگشتانش باز است هیچ چیزی را ندیده ونشنیده وکمالی ندارد ، سوال اینجاست که این انسان خود را دارد یا ندارد؟
خود را دارد چون علم حضوری دارد و علم حضوری مقدم بر همه چیز است .
